Regels zijn zelden leuk, maar zonder afspraken zou het verkeer een chaos worden en dat was het ooit dan ook. Tot een Amerikaanse zakenman de bende op straat beu was en verkeersregels verzon. Weinigen kennen William Phelps Eno, maar iedereen kent wel zijn regels.
De beste stuurlui staan aan wal: het is onbekend wie dat gezegde heft bedacht, maar wat we wel weten, is dat de uitvinder van verkeersveiligheid nooit auto heeft gereden. Betrokken bij het verkeer was William Phelps Eno (1858- 1945) daarentegen al op vroege leeftijd. Bill, geboren uit een gefortuneerde familie van politici en zakenlieden, was pas negen toen hij zich aan moeders hand verbaasde over een verkeersopstopping in New York City. Een koetsen- en paardenchaos welteverstaan, want we schrijven 1867 en Henry Ford molk op dat moment nog koeien op de boerderij van zijn ouders. Niet dat er toen ook maar iemand was die notitie nam van de kleine William, want het duurde nog tot na de eeuwwisseling voordat er in NYC iets van een verkeersregelement was. Eno studeerde conform zijn komaf aan de vermaarde particuliere Yale University in Connecticut, was daar lid van het prestigieuze Skull and Bones-genootschap en stapte aansluitend in de onroerendgoedhandel van zijn vader, maar dat alles deed hem zijn afkeer van verkeerschaos nooit vergeten. Net voor de eeuwwisseling – hij was inmiddels veertig – verliet hij het familiebedrijf om zich fulltime op het verkeer te richten. Hij schreef een pamflet, ‘Reform in Our Street Traffic Urgently Needed’, waarin hij pleitte voor een wettelijk verkeersreglement, duidelijke communicatie daarvan en handhaving. En hij nam vervolgens zelf het voortouw: kort daarop schreef hij een reglement en verkeersplannen, niet alleen voor New York, maar ook voor Parijs en Londen.
Totale anarchie
Dat was niets te vroeg. Langs Columbus Circle, het beroemde verkeersplein op de zuidwestelijke hoek van Central Park, kon je in die dagen bij wijze van spreken met cola en chips op je klapstoeltje ongelukken gaan kijken. Het drukke verkeer krioelde daar kriskras door elkaar heen en soms tegen elkaar in; er heerste totale anarchie. Eno bedacht dat voortaan iedereen in een cirkel in dezelfde richting, rechtsom, het plein over moest: ‘s werelds eerste rotonde was een feit. Twee jaar later werd de chaos rond de Parijse Arc de Triomphe op dezelfde wijze opgelost en ook Picadilly Circus in Londen werd naar Eno’s plan ingericht. Andere verkeersgerelateerde vindingen die geheel of gedeeltelijk van Eno zijn, en die we tegenwoordig vanzelfsprekend vinden, zijn: verkeerslichten, eenrichtingsverkeer, rechts rijden, verkeersborden, boetes, vluchtheuvels, voertuigregistratie en het rijbewijs. Eno werd na de Eerste Wereldoorlog zelfs militair onderscheiden door de Fransen, omdat zijn verkeerssysteem het mogelijk had gemaakt om 60.000 troepen tijdig bij Verdun te krijgen. Dat had het generaal Pütain mogelijk gemaakt om de Duitse opmars naar Parijs tegen te houden.
Wantrouwen
Naast het wegverkeer dacht Eno ook na over andere vormen van transport. Hij bedacht een etronetwerk voor New York en hield zich bezig met scheepvaart en de ontwikkeling van spoorlijnen. In de jaren 20 deed hij een studie naar de toekomstige ontwikkelingen in de luchtvaart, waarvoor hij een sterke groei voorzag. Ook het huidige Eno Center for Transportation, een Amerikaanse denktank, komt uit zijn koker. Het grap
pige is dat Eno zelf nimmer achter het stuur plaatsnam; hij wantrouwde auto’s. Niettemin ging William Phelps Eno de geschiedenis in als ‘de vader van de verkeersveiligheid’. Hij overleed in 1945 op 86-jarige leeftijd.
Melkboer
Eno was niet de enige die de doorstroming en verkeersveiligheid verbeterde met zijn inventiviteit. Zijn landgenoot Edward Hines droeg ook heel wat steentjes bij aan wat wij tegenwoordig zo normaal vinden. In de jaren 1890 richtte hij in Michigan de Good Roads Organisation op, die zich sterk maakte voor betere wegverbindingen op het platteland, aanvankelijk voor fietsers. Door zijn inspanningen en die van Henry Ford werd in 1909 in Detroit de eerste hele mijl betonweg aangelegd. Volgens de overlevering was het een melkboer met een lekke melkbus die hem op het idee bracht van de onderbroken middenlijn. En misschien frustreerde het hem dat zijn nieuwe vinding tijdens de ijzige winters in Michigan onder een pak sneeuw verdween, want ook de uitvinding van het sneeuwruimen komt op het conto van Hines. En wij dan? Heeft Nederland, toch hüt land van orde en regelmaat, dan helemaal niets bijgedragen aan het moderne verkeer? Zeker wel: Maus Gatsonides vond namelijk de flitspaal uit.
